نقش قطر در خیزشهای مردمی جهان عرب: ظرفیتها و محدودیتها

کشور قطر در خیزش‌های مردمی و تحولات جدید جهان عرب، نقش آفرینی قابل ملاحظه‌ای دارد و با تعقیب اهداف و سیاست‌های بلندپروازانه، تلاش می‌کند تا سطح تأثیرگذاری و بازیگری خود در سطح منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را در حد بازیگران محوری مانند ترکیه و عربستان سعودی ارتقا دهد. با توجه به این موضوع هدف این پژوهش بررسی ظرفیت‌ها و محدودیت‌های نقش‌آفرینی منطقه‌ای قطر است. بر این اساس نوشتار حاضر این پرسش را مورد بررسی قرار می‌دهد که آیا قطر می‌تواند نقش‌آفرینی‌های کنونی در تحولات عربی را به قدرت و نفوذ نهادینه منطقه‌ای تبدیل کند و این کشور برای ایفای نقشی اساسی و پایدار در تحولات منطقه از چه ظرفیت‌هایی برخوردار و با چه محدودیت‌هایی مواجه است؟ در این راستا ضمن تأکید بر نوعی از چارچوب مفهومی که قطر را به عنوان کشوری کوچک محسوب می‌کند و تبیین نقش قطر در خیزش‌های مردمی و تحولات جهان عرب، ظرفیت‌ها و موانع نقش‌آفرینی، به بررسی ظرفیت‌ها و محدودیت‌های منطقه‌ای این کشور می‌پردازد. یافتۀ اصلی مقاله این است که هرچند روابط استراتژیک قطر با غرب،‌ منابع و امکانات اقتصادی آن و همچنین قدرت نرم این کشور ظرفیت‌های مناسبی را برای نقش‌آفرینی در اختیار این کشور قرار می‌دهد، اما فقدان استقلال در سیاست خارجی،‌ نبود اصول پایدار و تناقض در جهت گیری‌های سیاست خارجی و همچنین ضعف در مؤلفه‌های قدرت سخت، مانع از آن می‌شود که این کشور بتواند نقش‌آفرینی‌های کوتاه مدت خود را به جایگاه و نفوذ متداوم منطقه‌ای در بلندمدت تبدیل نماید.